سه شنبه ی هفته ی پیش در دانشگاه، ارائه ای داشتم با عنوان «فراگیری زبان اول». در این ارائه به بررسی روند یادگیری زبان در کودکان از ابتدای تولد تا وقتی به خوبی بتوانند صحبت کنند، پرداختم.
دانلود فایل پاورپوینت ارائه ی «فراگیری زبان اول» از 4shared با حجم 153 کیلوبایت [همین فایل در گوگل داک]
سه شنبه ی این هفته، برای درس «مفاهیم بنیادی نحو» ارائه داشتم توی دانشگاه. در مورد «دستورهای گشتاری پیاده شده در زبان فارسی». نظریه ی «گشتاری» (یا زایشی) یک نظریه در زبان شناسی است که به شرح چیستی زبان و چگونگی فراگیری آن می پردازد. این نظریه از دهه ی 1950 میلادی (که نوآم چامسکی برای اولین بار آن را مطرح کرد) تا کنون مرتب اصلاح شده و پیشرفت کرده است.
این نظریه (مثل بسیاری از نظریه های دیگر زبان شناسی) سعی دارد بفهمد انسان (کودک) زبان مادری خود را چگونه می آموزد و چه اتفاقی در ذهن او می افتد در مدت زبان آموزی. یکی از کاربردهای این نوع تبیین، ارائه ی الگویی است برای آموختن زبان خارجی (زبانی به جز زبان مادری).
بر مبنای این نظریه در زبان های مختلفی (به ویژه انگلیسی) دستور زبان هایی تدوین شده اما در فارسی کم تر به این موضوع پرداخته شده است.
در این ارائه، سعی کردم به شکل مختصر به کسانی بپردازم که این نظریه را در مورد زبان فارسی به کار برده اند. امیدوارم کسانی که به این موضوع ها علاقه دارند از این فایل ها استفاده ببرند.
(من این فایل ها را در اکانت دائمی ام در «4shared» آپلود کردم که احتمال خرابی اش کم است. با این حال اگر در دانلود فایل ها مشکلی داشتید، اطلاع دهید تا از راه دیگری فایل ها را به دست تان برسانم)
فایل اول: پاورپوینت ارائه در مورد «دستورهای گشتاری در زبان فارسی» [فرمت این فایل منطبق است با نسخه ی 2007 پاورپوینت (*.pptx)- حجم: 527 کیلوبایت]
فایل دوم: دست برگ ارائه در مورد «دستورهای گشتاری در زبان فارسی» [پی دی اف (*.pdf)- حجم: 328 کیلوبایت- یک صفحه شامل منابع مورد استفاده برای ارائه، کتاب ها و مقاله های شرح دهنده ی نظریه ی گشتاری در زبان فارسی و نمودار زمانی تغییر و تکمیل نظریه ی گشتاری]
توضیح تکمیلی: ارائه در تاریخ 23 آبان 1391 برای درس «مفاهیم بنیادی نحو» (مدرس: استاد شیما نبی فر) در دانشگاه «علامه طباطبایی» تهران بوده است.
متن یادداشت ایشان و لینک دانلود آن فایل:
آقای امیر حسین مجیری زحمت کشیدند و فایلی اکسل از تمام نتایج سال‌های گذشته تا امسال برای ما تهیه کردند و من هم اون رو در اختیار شمایی قرار می‌دم که تصمیم دارید در آزمون‌های آینده شرکت کنید. همون طور که در توضیحاتی در خود فایل اومده ممکنه اشتباهاتی در اون وجود داشته باشه اما با این حال قابل استفاده هست. برای باز کردن این فایل باید نرم افزار مایکروسافت اکسل 2007 رو در کامپیوتر خودتون داشته باشید. ضمن اینکه از خانم مقدم که پیشنهاد اولیه چنین کاری رو دادند تشکر می‌کنم.
سلام
آن صدای ضبط شده ی در مترو را در ایستگاه های آخر، به یاد بیاورید: "مسافرین گرامی! ایستگاه پایانی می باشد. لطفا قطار را ترک نمایید." حالا به این دو فعل "می باشد" و "نمایید" دقت کنید. شما در گفتارتان از این دو فعل استفاده می کنید؟ مثلن وقتی به دوست تان زنگ می زنید، می گویید: "من خانه می باشم"؟! یا مثلن می گویید: "من این کار را نموده ام"؟!
بعضی وقت ها هست که یک فاصله ای بین گفتار معمولی و گفتار یا نوشتار رسمی پیش می آید که به خاطر جا افتادن یک کلمه یا عبارت در گفتار معمولی است. مثلن می گویند: "پیامک" به جای "اس ام اس" تا این واژه ی فارسی جایگزین آن واژه ی انگلیسی بشود. این یعنی یک توجیهی دارد این کار. اما توجیه تغییرهای این چنینی چیست؟ غیر از این است که حضرات، حس می کنند "می باشد" رسمی تر و "با کلاس تر" است از "است"؟!
مثلن چه اتفاقی می افتاد اگر توی مترو می گفتند: "مسافرین عزیز! این جا ایستگاه پایانی ست. لطفا قطار را ترک کنید." واقعن چه اتفاقی می افتاد؟! ضمن این که توصیه می کنم کتاب "بازاندیشی زبان فارسی" از داریوش آشوری را بخوانید، بخشی از مقاله ی اول این کتاب را نقل می کنم:
"بزرگترین گرفتاریِ نثرِ فارسی جدایی اندک- اندکِ زبانِ گفتار و نوشتار از یکدیگر است، که کارِ آن به سرانجام جایی رسید که گویی دو زبانِ جدا از همند. بی گمان، در هر زبانی این جدایی تا حدودی هست، اما در زبانِ فارسی به صورتِ یک بیماریِ کُهنه درآمده است. این مسأله خود را جایی بخوبی نشان می‌دهد که مردمِ عادّی می‌خواهند چیزی بنویسند. مثلاً، دکانداری می‌خواهد یک آگهی به درِ دکّانِ خود بچسباند. او هنگامی که قلم در دست می گیرد تا چیزی بنویسد، ساده‌ترین و طبیعی‌ترین عبارتی را که به ذهنش می‌آید، نمی‌نویسد، بلکه به دنبالِ یک عبارتِ پیچیده و قلنبه می‌گردد که ای بسا ناهنجار و مسخره از کار در می‌آید. عبارتِ عجیبِ "استعمالِ دخانیات اکیداً ممنوع!" نمونۀ آشکاری از کارکردِ ذهنیتی است که وقتی می‌خواهد چیزی بنویسد به چه جاهایِ دور و شگفت که نمی رود! این عبارت واگردانِ یک عبارتِ سادۀ انگلیسی است، یعنی "دود نکنید!" (don't smoke!) که معادلِ فرانسه و آلمانیِ آن هم به همین کوتاهی و سادگی است و بی واسطه از زبانِ گفتار به نوشتار درآمده است... آخر کدام فارسی زبانی "دخانیات" را "استعمال" می‌کند که ایشان ما را از این کار منع می‌فرمایند!
این که شکایت می‌کنند که جوانانِ درس خواندۀ ما از نوشتن یک نامه به فلان اداره ناتوانند، این گناهِ این جوانان نیست که زبانِ جعلی و پرپیچ-و-تابِ اهلِ اداره را نمی‌دانند و اصطلاحاتِ "توقیراً ایفاد می‌گردد" یا "متعاقباً ارسال می‌گردد" یا "تحقیقات به عمل آورید" و بسیاری چیزهایِ بدتر از این را نمی‌شناسند، چون این زبان رابطه‌ای با بسترِ طبیعیِ زبان، یعنی زبانِ گفتار، ندارد و زبانی‌ست جعلی که تنها جعل‌کنندگانشان آن را می‌فهمند (اگر بفهمند)..."*
یک دغدغه ی زبان شناسانه ی دیگر هم بود که بگذارم برای وقت دیگر!
* بازاندیشی زبان فارسی- داریوش آشوری- نشر مرکز- چاپ نهم: 1389- مقاله ی "پیرامون نثر فارسی و واژه سازی"- 1355- سعی کردم رسم الخط کتاب را همان گونه که بود بنویسم. بنابر این علامت گذاری ها زیاد شد و بین ی و ی تفاوت پیش آمد!
بی ربط به نوشته: امروز که رفتم سایت "کتابناک" نوشته شده بود سایت به دلیل عدم توانایی دست اندر کارانش برای نظارت بر محتوایی که کاربران آپلود کرده اند، از دسترس خارج شده است. ناراحت شدم!
