((نکاتی را که با ** در ابتدا مشخص شده اند من اضافه کرده ام و در مقاله نیامده است.))
- آوردن «ها» ی تانیث همراه موصوف فارسی یا موصوف غیر مونث مورد دیگری است که در فارسی امروز رواج یافته است:
دستور لازمه - پرونده ی مختومه - بدهی های معوقه - نامه های وارده - نامه ی شریفه - رئیس مربوطه
** در عربی جمع مکسر اشیا با صفت مونث می آید. شاید این گونه عبارات به تاثیر از این قاعده ی عربی به وجود آمده اند.
- برخی واژگان جایگزین شده ی رایج:
کالبد شناسی (آناتومی) - کالبد شکافی (دیسکسیون) - بافت برداری (بیوپسی) - آسایشگاه (ساناتوریم) - خبرگزاری (آژانس) - دادسرا (پارکه) - گذرنامه (پاسپورت- passport) - سازمان (ارگانیزاسیون- Organisation) - کاردار (شارژه دافر) - دانشکده (فاکولته- faculté) - دانشگاه (اونیورسیته- Université) - یاخته (سلول) - ناویز (اسپوتنیک) - رایانه (کامپیوتر- computer)
** زبان فارسی بیشترین تاثیر را از زیان های عربی فرانسوی و انگلیسی داشته است. تاثیرات اولیه از زبان های اروپایی - یعنی زمان قاجار- بیش تر از زبان فرانسوی است تا انگلیسی. شاید به همین دلیل دانشگاه معادلی برای اونیورسیته ذکر شده است نه یونیورسیتی(University).
** واژه ی رایانه هنوز در بلاتکلیفی به سر می برد. حتی در نوشته ها و مکاتبات رسمی هم بسیاری اوقات از واژه ی کامپیوتر استفاده می شود.
- انواع وام گیری:
۱) وام گیری آشکار (واژه های عاریتی - الفاظ دخیل - loanword در انگلیسی - emprunt در فرانسوی)
2) گرته برداری (روگرفت - loan shift در انگلیسی - calque در فرانسوی)
** واژه ی انگلیسی معادل رایج روگرفت (گرته برداری) loan translation است. البته calque نیز در انگلیسی رواج دارد.)
گرته برداری: در این نوع وام گیری عین کلمه گرفته نمی شود بلکه صورت ترکیبی کلمات را به اجزای سازنده اش تجزیه می کنند و برای هر جزء معادل از پیش بوده در زبان مقصد را می گذارند. (مانند سیب زمینی به جای pomme de terre در فرانسوی)
- نمونه هایی از گرته برداری:
انگلیسی: بادام زمینی (ground nut) - آسمان خراش (sky scraper) - مرد قورباغه ای (frog man) - مغز شویی (brain washing) - پرده ی آهنین (iron curtain) - نیروی انسانی (man power)
فرانسوی: راه آهن (chemin de fer) - زیر دریایی (sous marin) - ستون های زرهی (colonies bloiee) - پیش ساخته (prefabrique) - پیش آگهی (preavis) - پیش داوری (prejuge)
** نمونه ی امروزی برای frog man را می توان spider man (مرد عنکبوتی) ذکر کرد. که البته به شکل اسپایدر من نیز در فارسی رواج دارد.
- انواع گرته برداری:
1) پی روی از قواعد زبان وام گیرنده (مانند: بادام زمینی که در حقیقت زمین بادام بوده است.) این نوع را ادیبان بهترین راه مقابله با هجوم الفاظ خارجی می دانند.
2) وارد کردن قواعد زبان وام دهنده (مانند: «برای همیشه» (pour toujours فرانسوی) که باید به شکل «همیشه» یا «تا ابد» باشد.- «هم زیستی» (coexistence فرانسوی) که باید به شکل «با هم زیستی» باشد.)
عقیده ی نگارنده (استاد نجفی): در دو نمونه ی اخیر این اشکال وارد نیست. چون مثلا «برای همیشه» معنی «همیشه» نمی دهد و «تا ابد» را هم همه جا نمی توان به کار برد. اما مثلا در حمام گرفتن (به جای استحمام کردن) و درس گرفتن ( به جای عبرت گرفتن) وارد است.
** ما معمولا از ترکیب «حمام کردن» استفاده می کنیم.
** جستجوی ترکیب های بالا در «گوگل» نتایج زیر را داشت. این نتایج گرچه نمی تواند به عنوان نمونه ی کاملی از رواج این ترکیب ها در فارسی قلمداد شود. اما حداقل نشان دهنده ی رواج در محیط مجازی اینترنت می باشد (جستجو با عملوند های "" انجام شد.):
- آسمان خراش: حدود 51000 بار
- مرد قورباغه ای: 67 بار
- مرد عنکبوتی: حدود 185000 بار
- مغز شویی: حدود 2730 بار
- پرده آهنین: حدود 4680 بار
- نیروی انسانی: حدود 1180000 بار
- راه آهن: حدود 1310000 بار
- زیر دریایی: حدود 92000 بار
- ستون های زرهی: 179 بار (ستون زرهی: 562 بار)
- پیش آگهی: حدود 27900 بار
- پیش ساخته: حدود 1290000 بار
- پیش داوری: حدود 65400 بار
- برای همیشه: حدود 2220000 بار
- هم زیستی: حدود 27400 بار (همزیستی: حدود 123000 بار)
- حمام گرفتن: حدود 8890 بار (افعال(گرفتم - گرفتی...) : حدود 338 بار)
- استحمام کردن: حدود ۱۳۴۰ بار (افعال(استحمام کردم ...): حدود ۱۲۵۶ بار)
- درس گرفتن: حدود ۳۷۲۰۰ بار (افعال: حدود 26998 بار)
